به چه اطلاعاتی نیاز دارید؟
هزینه ثبت صورتجلسه تعیین سمت مدیران
رئیس هیئت مدیره، ارشدترین مدیر در میان اعضای هیئت مدیره شرکت است که اغلب با رأی‌گیری از میان اعضای هیئت مدیره انتخاب می‌شود. رئیس هیات مدیره در وهله اول، خود یکی از اعضای هیئت مدیره است. به همین خاطر، همپای آنان دارای وظایف خاص هیئت مدیره ای بوده که در اساسنامه هنگام ثبت شرکت قید شده است.
رئیس هیئت مدیره کیست؟
- رئیس هیئت مدیره، مدیری است که توسط هیئت مدیره شرکت انتخاب شده و مدیریت و ریاست بر جلسات هیئت مدیره را برعهده می گیرد.
- رئیس هیئت مدیره، اطمینان حاصل می‌کند که جلسات به‌درستی و بانظم و مطابق دستور برگزار شوند. او در جهت رسیدن به یک توافق عام، در تصمیم‌گیری‌های هیئت مدیره فعالیت می‌کند.
- این جایگاه، با جایگاه مدیرعامل شرکت تفاوت دارد و می‌تواند غیراجرایی (پاره وقت) و یا اجرایی (تمام وقت) باشد.
وظایف رئیس هیات مدیره شرکت چیست؟
رئیس هیات مدیره نقش کلیدی در رهبری و نظارت بر عملکرد شرکت دارد. او به عنوان نماینده اصلی سهامداران در جلسات هیئت مدیره و جلسات عمومی سهامداران حضور دارد و ریاست جلسات را برعهده دارد.
در بعضی شرکت‌ها، نقش‌های رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل ترکیب شده‌اند. وظیفه اصلی رئیس هیات مدیره، مدیریت و رهبری هیئت مدیره است.
شرح وظایف رئیس هیئت مدیره شرکت
- دعوت هیئت مدیره برای تشکیل جلسه
- ریاست هیئت مدیره
- دعوت مجمع عمومی به نمایندگی از هیئت مدیره
- ریاست مجامع عمومی به عنوان رئیس هیئت رئیسه
اختیارات رئیس هیئت مدیره شرکت
- تصمیم‌گیری در مسائل استراتژیک و سیاست‌های کلان شرکت
- نظارت بر عملکرد مدیرعامل و سایر اعضای هیئت مدیره
- تعیین مدیران اجرایی شرکت
- ارائه پیشنهادات و نظرات به هیئت مدیره
هیئت مدیره از چه کسانی تشکیل می‌شود؟
هر شرکت سهامی، به وسیله یک عده اشخاص صاحب سهم اداره می شود که قانون، عنوان هیئت مدیره را به آنان داده است. اعضای این هیئت مدیره، هر یک نماینده شرکت هستند. یعنی از طرف شرکت به عنوان نماینده منتخب شده‌اند که در مورد امور جاری شرکت اقدامات لازم را انجام دهند.
یک شخص می‌تواند در عین حال رئیس یا عضو هیئت مدیره چندین سازمان نیز باشد. در صورتیکه مدیرعامل سه چهارم رای حاضرین در مجمع عمومی را جهت اینکه رییس هیات مدیره همان سازمان باشد کسب کند، می‌تواند تصدی آن پست را نیز بر عهده بگیرد.
تفاوت در وظایف هیئت مدیره و هیئت رئیسه
هیئت مدیره در تمامی شرکت ها و موسسات وجود دارد اما هیئت رئیسه مختص شرکت های سهامی است. هیئت مدیره از یک رئیس و یک نایب رئیس تشکیل می شود که در شرکت های سهامی الزاما باید از میان سهامداران انتخاب شوند اما در شرکت با مسئولیت محدود و موسسه این الزام وجود ندارد. درحالیکه، هیئت رئیسه متشکل از یک رئیس جلسه، دو ناظر و یک منشی است که رئیس و ناظران الزاما باید سهامدار شرکت باشند.
هیئت مدیره در شرکت سهامی خاص اصولا برای دو سال و در شرکت با مسئولیت محدود، به مدت نامحدود انتخاب می شوند اما هیئت رئیسه به طور موقت و در طول مدت برگزاری یک جلسه خاص اعتبار دارد. در ادامه، به بررسی تفاوت وظایف این دو رکن می پردازیم:
وظایف هیئت مدیره:
- تصمیم‌گیری در مسائل کلان و استراتژی‌های کلان شرکت
- نظارت بر عملکرد مدیران اجرایی و تصویب انتصاب و اخراج آنها
- تصویب بودجه سالانه و نظارت مستمر بر مسائل مالی
وظایف هیئت رئیسه:
- بررسی و تصویب مسائل فوری و روزانه شرکت
- نظارت بر برگزاری قانونی جلسه ای که برای آن انتخاب شده است
تفاوت مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره
در ایران نیز، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره دو نقش مدیریتی مجزا هستند. تفاوت‌های اصلی بین آنها به شکل زیر است:
وظایف مدیرعامل:
- نقش اجرایی
مدیرعامل مسئول اجرای استراتژی‌ها و تصمیمات هیئت مدیره و اجرایی شرکت است. او مسئول امور روزمره و اداری شرکت است.
- مسئولیت اجرایی
مدیرعامل مسئول انجام تصمیمات روزانه، مدیریت تیم اجرایی و دستیابی به اهداف عملیاتی شرکت است.
وظایف رئیس هیئت مدیره:
- نمایندگی از سهامداران
رئیس هیئت مدیره نماینده سهامداران است و در جلسات هیئت مدیره به‌عنوان رئیس جلسه حضور دارد. او ممکن است از بین اعضای هیئت مدیره انتخاب شده یا خود را به عنوان رییس هیات مدیره معرفی کند.
- نظارت بر عملکرد مدیرعامل
رئیس هیات مدیره مسئولیت نظارت بر عملکرد مدیرعامل و دیگر اعضای هیئت مدیره را دارد. او نقش نظارتی بر راهبری اجرایی شرکت دارد و در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک ممکن است نقش داشته باشد.
مدیرعامل را می‌توان از بین اعضای هیئت مدیره یا سهامداران شرکت یا خارج از آن انتخاب کرد. در بسیاری از شرکت‌ها، مدیرعامل و رئیس هیات مدیره دو پست مختلف و از یکدیگر مستقل هستند. همچنین، در برخی سازمان‌ها ممکن است این دو نقش به شکل ترکیبی یا مجزا اداره شوند. تعیین نقش و وظایف هر یک از این پست‌ها بسته به ساختار سازمانی و قوانین شرکت مربوطه است.
وظایف رئیس هیئت مدیره در شرکت های سهامی
- دعوت و اداره جلسات هیئت مدیره
- ریاست مجامع عمومی
- اعلام تنفس
- اعلام مطالب به اداره ثبت شرکت ها
- تصویب ترازنامه
- تغییرات در اساسنامه
- انحلال شرکت و نحوه تصفیه آن
وظایف نایب رئیس هیئت مدیره
وظایف نایب رئیس هیئت مدیره بسته به ساختار و اساسنامه هر شرکت می‌تواند متغیر باشد. با این حال، نایب رئیس هیئت مدیره معمولاً نقش مهمی در تعاملات و عملکرد هیئت مدیره و شرکت دارد. برخی از وظایف متداول نایب رئیس هیئت مدیره در ایران عبارتند از:
- نمایندگی و جایگزینی
در غیاب رئیس، نایب رئیس مسئول نمایندگی از هیئت مدیره در جلسات و تعاملات خارجی شرکت است.
- نظارت بر امور اجرایی
نظارت بر اجرای تصمیمات هیئت مدیره و مطالبات اجرایی شرکت، به همراه رییس هیات مدیره.
- تصمیم‌گیری در غیاب رئیس هیات مدیره
اتخاذ تصمیمات اضطراری و انجام وظایف رییس هیات مدیره در صورت غیاب او.
- تشکیل جلسات
هدایت و مدیریت جلسات هیئت مدیره در غیاب رئیس.
آیا رئیس هیئت مدیره می تواند موظف باشد؟
از نظر قانونی، مانعی وجود ندارد اما با توجه به اینکه رئیس هیئت مدیره مسئولیت اجرایی در شرکت دارد، بهتر است موظف باشد. هرچند، در بسیاری از شرکت ها و سازمان ها، رئیس هیات مدیره به صورت غیرموظف فعالیت می کند.
حد نصاب تشکیل جلسه هیئت مدیره شرکت سهامی
برای تشکیل جلسات هیئت مدیره، حضور بیش از نصف اعضای هیئت مدیره لازم است. تصمیمات باید به اتفاق اکثریت آرای حاضرین اتخاذ گردد مگر آنکه در اساسنامه، اکثریت بیشتری مقرر شده باشد. ترتیب دعوت و تشکیل جلسات هیات مدیره را اساسنامه معین می کند. عده‌ای از مدیران که حداقل یک سوم اعضای هیئت مدیره را تشکیل دهند، در شرایطی می‌توانند با ذکر دستور جلسه، هیئت مدیره را دعوت کنند.
