به چه اطلاعاتی نیاز دارید؟
هزینه ثبت و تمدید اعتبار اختراع
ماهیت اختراع به نحوی است که علاوه بر حمایت از حق مخترع، از حقوق جامعه نیز باید حمایت شود. به همین دلیل مدت اعتبار اختراع محدود است. البته باید گفت مدت اعتبار به معنی عدم اعتبار اختراع پس‌ازآن مدت نیست؛ بلکه در این مدت حمایت از مخترع بسیار زیاد است و پس‌ازآن وارد استفاده عمومی می‌شود. به این صورت که حقوق انحصاری مختص مخترع و مالک است.
حق مخترع تقسیم می‌شود به حق مادی و معنوی. حق معنوی همواره متعلق به مخترع است؛ اما حقوق مادی قابل‌انتقال است. وقتی صحبت از حق انحصاری است، حق مادی مخترع مدنظر است. بر اساس ماده ۱۵ قانون ثبت اختراعات سال ۸۶ حقوق ناشی از گواهینامه ثبت اختراع شامل زیر است:
بهره‌برداری
اختراع فراورده باشد:
- ساخت
- صادرات
- واردات
- عرضه برای فروش
- فروش و استفاده
- ذخیره به‌قصد عرضه و فروش یا استفاده
اختراع فرایند باشد:
- استفاده
- ساخت
- صادرات و واردات
- عرضه و فروش
- فروش و استفاده
- حق شکایت و اعتراض نسبت به شخصی که به حق مخترع تعدی کند
مدت زمان ثبت اختراع
مدت زمان ثبت اختراع در ایران با توجه به مراحل آن ممکن است حدود ۶ ماه تا صدور سند زمان ببرد. البته این مدت کمتر یا بیشتر نیز می‌شود. از زمانی که اظهارنامه ثبت اختراع به اداره ثبت مرکز مالکیت معنوی ارسال شود، تا پاسخ اولیه کارشناس، در حالت خوش‌بینانه حدود یک ماه زمان می‌برد. درصورتی‌که پس از بررسی جدید، ابتکاری و کاربرد صنعتی داشتن تائید شود، فرایند ثبت اختراع وارد مرحله سوم یعنی پیگیری اداری خواهد شد. مدت‌زمان ثبت اختراع، بستگی بسیاری به‌سرعت عمل وکیل شما دارد. در حالت خوش‌بینانه ظرف ۳ ماه به پایان خواهد رسید و سند مالکیت اختراع صادر می‌شود.
حیطۀ حمایت از اختراع در طول دوره حمایتی چقدر است؟
سؤال فوق یکی از دغدغه‌های مهم مخترعان است که چه مدتی از اختراع من حمایت قانونی صورت می‌گیرد. حیطۀ حمایت از اختراع تا ۲۰ سال است و پس‌ازآن بهره‌برداری و استفاده از آن نیازی به مجوز مخترع ندارد. مخترعی که در طول بیست سال به‌خوبی تجاری‌سازی نماید، همواره از آن سود خواهد برد. اما جنبۀ دیگری از حیطۀ حمایت از اختراع، مربوط به ادعانامه آن است. اختراع در حدود ادعاهایی که در سند آن موجود است، موردحمایت قانونی قرار می‌گیرد. برای نمونه در اختراع دارو: اگر شخصی آن دارو را توسعه دهد و ادعایی جدید داشته باشد، حمایت از داروی توسعه‌یافته برای مخترع دوم خواهد بود.
حقوق ناشی از گواهینامۀ اختراع
حقوق ناشی از گواهینامۀ اختراع شامل حقوق انحصاری مادی و معنوی است. حقوق معنوی شامل مالکیت و حق انتساب اثر و … است و حقوق مادی شامل تمام حقوق برای بهره‌برداری و تجاری‌سازی است. این حقوق انحصاری است و دارنده می‌تواند به دیگران مجوز استفاده بدهد. درصورتی‌که دیگران بدون کسب مجوز حقی از حقوق ناشی از گواهینامه اختراع را پایمال نماید یا سوءاستفاده کند، می‌توان از او شکایت نمود. دعوای مطالبۀ خسارت نیز یکی دیگر از این موارد است. این حقوق تا ۲۰ سال متعلق به دارنده است و پس‌ازآن وارد مالکیت عمومی خواهد شد.
مزایای ثبت اختراع
مزایای ثبت اختراع در چند وجه نمود پیدا می‌کند. منافع برای مردم جامعه، برای دولت‌ها، برای مخترع و صاحب‌امتیاز آن اختراع. شما به‌عنوان مخترعی که قصد ثبت آن را دارید، باید بدانید اولین مزیت از مزایای ثبت اختراع صدور گواهینامه‌ای مانند سند مالکیت مالی برای شما است. همان‌طور که تنها شما حق استفاده از ملک خود را دارید و دیگران تنها درصورتی‌که به آن‌ها اجازه دهید (مثلاً اجاره دادن ملک) حق استفاده دارند، در اختراع نیز چنین است. درنتیجه مزیت مهم دوم تعلق حق بهره‌برداری و تجاری‌سازی است به مخترع و کسی که او اجازه بدهد.
ضرورت حمایت از مالکیت صنعتی
برای اینکه متوجه شویم حمایت تا چه میزان اهمیت دارد، نکاتی را برمی‌شماریم که اگر حمایت انجام نگیرد رخ خواهد داد:
- محروم شدن جامعه و افراد آن از نتیجه ابتکار و نوآوری.
- از بین رفتن روحیۀ جسارت در ابتکار و نوآوری در نخبگان جامعه.
- ایجاد مانع در پایه‌ریزی یک صنعت پیشرفته و استوار بر پایه‌های قوی.
- تنزل سطح کیفیت زندگی افراد جامعه.
- جلوگیری از رشد و توسعه واحدهای تجاری و اقتصادی کوچک و متوسط و بزرگ.
- عدم اشتیاق و رغبت کشورها به سرمایه‌گذاری و جلوگیری از انتقال فنّاوری برتر.
مدت اعتبار گواهینامه اختراع
بر اساس ماده ۳ قانون ثبت اختراعات سال ۸۶:
وقتی‌که اختراع به ثبت برسد، سندی صادر می‌گردد که به‌موجب آن حمایت اختراع رخ خواهد داد. این حمایت ۲۰ سال از تاریخ ارسال اظهارنامه است. یعنی اگر اختراع شما پس از سه سال از ارسال اظهارنامه گواهینامه بگیرد، شما ۱۷ سال فرصت دارید تا از حقوق انحصاری بهره‌مند گردید.
در یک نتیجه‌گیری کلی:
حقوق معنوی اختراع تا ابد برای مخترع باقی خواهد ماند. مثلاً شخصی آن اختراع را به نام خود تولید کند، حق شکایت برای مخترع وجود دارد.
حقوق معنوی بر اساس ماده ۵ قانون ثبت اختراع سال ۸۶ شامل موارد ذیل می‌گردد:
- حقوق اختراع منحصراً برای مخترع است.
- اختراعات مشترک متعلق به همه مخترعان است.
- اختراع ثبت‌شده پس از فوت به ورثه منتقل می‌شود.
- نام مخترع در گواهینامه ثبت می‌شود؛ اما اگر کتباً تقاضایی مخالف آن داشته باشد، ترتیبی اتخاذ می‌شود که نام مخترع قید نگردد.
- اختراع ناشی از استخدام یا قرارداد باشد، حقوق مادی برای کارفرما است مگر خلاف آن توافق شود.
- حقوق مادی تا بیست سال از تاریخ ارسال اظهارنامه برای مخترع و مالک است. پس از بیست سال وارد مرحله استفاده عمومی می‌گردد.
